Veelgestelde vragen

Dat hangt er helemaal van af wat voor soort wond het is, hoe de wond is ontstaan, de plek waar de wond zit, hoe oud de wond is etc. Dus hét beste middel bestaat niet. Wees vooral voorzichtig met wat je op een wond aanbrengt, want veel producten die je in paardenwinkels kunt kopen zijn lang niet altijd goed voor wonden omdat ze vaak te agressief zijn voor het weefsel. Bij twijfel, vraag je dierenarts of neem contact op met Woumarec.

Een middel dat altijd goed is voor iedere wond, zou een wondermiddel zijn, en helaas bestaat zoiets niet. Ik weet dat fabrikanten dit wel zeggen, omdat ze produkten willen aanprijzen. Er zijn betere wondprodukten en minder goede wondprodukten. Als je paard een open wond heeft, waarbij de huid door is (de wondranden wijken dan uiteen), wees dan voorzichtig met wat je erop doet en vraag het eerst aan je dierenarts of aan Woumarec. In het algemeen zijn zalven en gels op basis van honing niet schadelijk voor wonden. Vermijd alle producten waar ontsmettingsmiddelen of alkohol in zitten, omdat die te agressief zijn voor de wond en vaak genezing remmen. Spuit zéker geen blauw spray of aluminium spray in een wond.

Niet iedere dierenarts heeft even goede kennis of ervaring met het behandelen van paarden. Om zeker te zijn van een dierenarts met verstand van paardengeneeskunde, is het raadzaam na te gaan of je dierenarts een erkend paardendierenarts is. Via www.equineservices.nl kun je deze erkende paardendierenartsen vinden. Erkende paardendierenartsen behandelen regelmatig paarden, volgen nascholing op het gebied van geneeskunde van het paard om kennis te vergroten, en werken volgens de richtlijnen opgesteld door de beroepsgroep. De meeste erkende paardendierenartsen weten mij ook te vinden, als dat nodig is of als er vragen zijn.

Het lijkt erop dat de wond een infectie ontwikkeld heeft. Dat gebeurt soms bij paarden. De wond zal helaas hoogstwaarschijnlijk (gedeeltelijk) opengaan en dan zal de wond verder moeten genezen als open wond. Je moet in ieder geval de dierenarts informeren want die kan nu speciale wondbedekkers op de wond doen zodat de wond sneller geneest, en eventueel een of een paar hechtingen verwijderen zodat het wondvocht weg kan. Soms kunnen deze wonden later alsnog een keer gehecht worden. Maar of dat kan of nodig is hangt van een aantal factoren af. Om hier een zinvol advies over te geven zou ik toch eerst het volledige verhaal moeten horen en foto’s moeten zien.

Ik begrijp uit de vraag dat het paard een open wond heeft. Iedere wond maakt wondvocht, zeker de eerste drie weken. Dat hoort bij de genezing en meestal is dit niet een teken van infectie maar een normaal proces. Als dit soort wonden netjes onder het verband behandeld worden, dan zul je zien dat de vochtproduktie heel snel minder wordt. Hoogstwaarschijnlijk heeft je paard dus geen wondinfectie. Pas als de hoeveelheid wondvocht heel veel is, of stinkt, dan kan het wel duiden op een infectie. Maar ook in dat soort gevallen is er bijna nooit antibiotica nodig. Het is dan veel effectiever om de wond te verbinden met een wondbedekker die tegen bacteriën werkt. Ik denk dat de dierenarts de juiste keuze maakt door geen antibiotica te willen geven. Een reden om het paard wel antibiotica te geven kan zijn als het paard ziek wordt, of als het been ineens heel dik wordt. Bij een aantal complicaties kan het ook nodig zijn om antibiotica te geven. Maar meestal niet dus! Bij twijfel kun je altijd contact opnemen.

Dat laatste klopt jammer genoeg niet: baat antibiotica niet, dan kan het wel degelijk schaden. Er zijn twee redenen om een paard met een open wond niet zomaar antibiotica te geven.

• Eerste reden is dat de antibiotica niet op de plekken komt waar de bacteriën zich verstoppen: aan het oppervlak, in het wondvocht, in minder gezond weefsel en in kleine groeves in het weefsel.
• Tweede reden is dat er op een wond meestal meerdere soorten bacteriën zitten, ook de gewone huidbacteriën. Antibiotica doden de meest gevoelige bacteriën, dus met name de gewone. Dat betekent dat de ‘moeilijke’ die meer schadelijk zijn, overblijven en geen concurrentie meer hebben. Ze krijgen dus een voordeel, net als resistente bacteriën die niet gevoelig zijn voor vele antibiotica (we kennen allemaal via de media de problemen met resistente bacteriën). Dus het kan wel degelijk schadelijk zijn om zomaar antibiotica te geven, omdat we dan de moeilijke en resistente bacteriën overhouden in de wond!

Als het paard gewoon loopt en eet, en verder attent is, zijn pijnstillers vaak ook niet of maar heel kort nodig. Pijnstillers hebben namelijk een groot nadeel: ze remmen de ontstekingsreactie. De ontstekingsreactie is de goede reactie van het lichaam die witte bloedcellen naar de wond stuurt om daar te beschermen tegen bacteriën, om vuil of dood weefsel op te ruimen, en om de wondgenezing op te starten. Geven we dus veel pijnstillers, dan remmen we de afweer en de genezing! Dus als het niet nodig is dan kun je je paard beter geen pijnstillers geven!

Een wond geneest pas als er nieuw weefsel van de ene kant van de wond naar de andere kant van de wond kan groeien. Door beweging scheurt dit nieuwe weefsel steeds en lukt dit dus niet. Bij een gehechte wond kan dit er toe leiden dat de wond weer open gaat. Bij een wond die als open wond moet genezen veroorzaken deze scheurtjes een continue reactie en irritatie in het weefsel. Dit geeft een veel grotere kans op wild vlees vorming, en op een dik stug litteken. Door deze scheurtjes en irritatie wordt niet alleen de wond en omgeving steeds dikker, maar ook het hele been!

Dat is een bekend probleem en heel vervelend. Toch is rust het beste voor de genezing (zie vraag 7). Een schrale troost is, dat de paarden er naar verloop van tijd wel aan wennen…

Je kunt een aantal dingen doen om de merrie rustig te houden en afleiding te geven:

• Medicijnen: als ze écht te onrustig is, kun je in het begin Vetranquil granulaat (muisjes) geven. Kun je aan jouw dierenarts vragen.
• Afleiding: een maatje die ook op stal blijft: ouder paard of kleine pony, of sommige mensen gebruiken een geit naast de stal of in de stal. Verder volop hooi (hooinet) geven zodat ze de hele dag kan knabbelen. Met een hooinet is ze langer bezig met eten.
• Voer: weinig/geen krachtvoer geven, alleen supplementen voor de nodige bouwstoffen. Mocht het paard te schraal zijn, of een hele grote wond hebben dan is het belangrijk dat ze wel voldoende bouwstoffen binnenkrijgt. In dat geval kun je krachtvoer met meer vet en minder koolhydraten voeren. Daar worden ze ook rustiger van.

We zien dit veel vaker als het been niet in het verband staat. Vochtafdrijvers helpen inderdaad onvoldoende. Het is vooral belangrijk dat de wond gericht behandeld wordt en dat het been verbonden wordt. Dan zien we meestal dat de zwelling heel snel afneemt.

Bij stalbenen geeft beweging een verbetering. Echter, zwelling door een wond is heel anders. Het is normaal dat het been in eerste instantie reageert en wat dikker wordt door de (goede) ontstekingsreactie die nodig is om de genezing op te starten. Benen die niet verbonden worden kunnen enorm zwellen. Gelukkig blijft de zwelling meestal beperkt als het been wel goed verbonden wordt, en wordt het snel minder als de wond goed geneest. Afstappen of beweging in de weide werkt averechts: dit belemmert een snelle genezing, en daardoor krijg je meer reactie en zal het been juist dikker blijven of nog dikker worden! Zie vraag 7.

Dat is héél vervelend. In zo’n geval kan ik met jullie dierenarts overleggen wat er precies aan de hand is en wat de opties zijn, en zou ik graag foto’s zien. Afhankelijk wat er aan de hand is, kan ik meer zeggen over de kansen van jullie paard, en wat er het beste gedaan kan worden.

Schaafwonden kunnen heel gevoelig zijn (ga maar eens na bij jezelf). Het is fijn voor het paard om iets op de wond te doen zodat deze niet zo uitdroogt en gaat trekken. Eigenlijk maakt het niet zoveel uit, wat je op deze wonden doet, en zullen ze snel genezen. Het mag een honingproduct zijn, of levertraanzalf of een gel. Let op dat er geen alkohol inzit, want dat prikt en is te agressief. Geen blauwe spray of aluminium spray want die drogen de schaafwond nog verder uit, en dan wordt de plek nóg pijnlijker en vertraag je de genezing.

Wondgenezing gaat altijd beter en sneller onder het verband. Dat heeft héél veel redenen waarvan ik er slechts twee noem die voor eigenaren het meest duidelijk zijn:

• Hygiëne: de wond blijft schoon en er komen geen vliegen of stalvuil op, dus minder bacteriën op de wond en dat voorkomt veel problemen
• Indrogen: de wond droogt niet te veel in, want een te droge wond kán namelijk niet genezen omdat er vocht nodig is voor genezing.

Ook wonden op de romp genezen véél sneller als ze onder een ‘pleister’ behandeld worden. Uw dierenarts kan die ‘pleisters’ leveren.

Het hangt van de situatie af, en van de grootte van de wond op dit moment, of het verantwoord is om het verband af te laten. Een tussenoplossing zou een bedekking met een ‘pleister’ kunnen zijn, waarbij we de wond wel schoon en vochtig genoeg houden, maar niet meer het hele been inpakken. Het is een risico om het verband té snel af te laten, omdat dan soms de genezing ineens stil kan gaan staan. Maar voor een goede inschatting heb ik dus meer informatie nodig.

Wees voorzichtig met zelf verbanden wisselen. Als je dit wilt, doe het dan in goed overleg met je dierenarts en laat hem/haar in ieder geval regelmatig meekijken. Als een verband niet goed zit, kunnen er namelijk heel gemakkelijk nare drukkingen, dus nieuwe verwondingen, ontstaan die heel desastreus kunnen zijn. Verder loop je het risico dat je eventuele problemen niet op tijd onderkent zodat de genezing vertraging oploopt of er een complicatie ontstaat.

Wonden mag je nooit lang afdouchen. Het water wordt namelijk deels opgenomen in het weefsel waardoor er schade ontstaat: de cellen in het weefsel trekken water aan en knappen. Maar een wond mag wel kort (paar minuten) afgedoucht worden met kraanwater:

• Acute, verse wond: om het ergste vuil weg te spoelen. Dit doe je dus kort, met koud water om het bloeden te beperken en het koude water helpt iets tegen de pijn. Bloedt de wond erg, dan kun je na het schoonspoelen beter een verband aanleggen.
• Oudere wond: om wondvocht en vuil weg te spoelen en de omgeving van de wond schoon te maken. Dit doe je kort, met handwarm water zolang er nog een defect in de wond is en er weefsel moet groeien om de wond te vullen. Dit doe je kort met koud water, als de wond al helemaal gevuld is met roze weefsel; de wond moet dan namelijk rustig worden.